Kitlerin Özelleştirilmesi:

KİT'ler geçmişte ülkemizin sanayileşmesinde "temel" rolü oynamışlardır. Özel sektör, başlangıçta onlardan aldığı bilgi ve elemanlarla bugünkü hüviyetini kazanmıştır. Atatürk teşebbüse geçip bu yolu seçmese idi özel sektörde bu kadar gelişemezdi.

Ancak zaman içinde çeşitli sebebler ve politik müdahalerle KİT'ler tedavisi mümkün olmayan ekonomik bir hastalığa yakalanmış, ekonomiye büyük bir yük olmuşlardır. KİT açıkları enflasyonun en önemli sebeblerinden biri olmuştur.

Bu konu, 1950'den beri gündemde olup 1980 yılından bu yana KİT'lerin özelleştirilmesi konusunda büyük çaba gösterilmiştir. Fakat, geçtiğimiz on yıl boyunca bu kuruluşlara her yıl trilyonlarla ifade edilen yatırım yapma görevi verilmesinden de sarfı nazar edilmemiştir.

Benim düşündüğüm ve tavsiye ettiğim hal sureti şöyledir;

KİT'leri durumlarına göre 4 gruba ayırarak değerlendirmek lazımdır.

1) Islahı mümkün olmayan KİT'ler süratle tasfiye edilmelidir.
 

2) Devlet Demir Yolları, PTT gibi önemli hizmet üreten teşebbüsler haliyle Devletin elinde kalacaktır. Ancak bunlarda modern sevk ve idare teknikleri uygulanmalı, idaresi her türlü politik baskılardan korunacak bir yapıya kavuşturulmalıdır.

 

3) Demir çelik gibi sanayinin temel mallarını üreten KİT'ler holdingleştirilerek piyasa şartlarına göre üretim yapan, politik müdahelelerden uzak, modern tekniklerle idare edilen, yöneticileri görevlerinde başarısız olmadıkça sık sık değiştirilmeyen, idare heyetleri politik müdahalelere kapalı bir duruma getirilmelidir.

 

4) Rekabete açık alanlarda faaliyet gösteren diğer KİT'ler süratle özelleştirilmeli ve bunların ekonomi üzerindeki baskı ve yükleri kaldırılmalıdır.

Bütün bu düzenlemeler yasalarla kalıcı şekilde teminat altına alınmalıdır.

Özelleştirilmeyecek KİT'lerin en iyi idaresi için aynen özel sektörde olduğu gibi en iyi elemanlar iyi ücretler vererek alınmalı ve başarısız olmadıkça sık sık değiştirilmemelidir.

KİT'ler meselesinin bir an önce halledilmesi ülkenin ve bütün siyasi iktidarların menfaatinedir. Gelecekte siyasi iktidarlar da daha iyi bir ekonomi devralırlar. Bu sebeble KİT'lerin özelleştirilmesi politik mücadele konusu yapılmamalı mutabakat içinde halledilmelidir. 

önceki sayfa (Vehbi Koç'un Ekonomik Görüşleri, 4-7 Haziran 1992 yılında toplanan III. İzmir İktisat Kongresi'ne sunduğu tebliğlerden derlenmiştir.)